مسجد حکیم - گردشگری اصفهانگردشگری اصفهان

معروف به : مسجد جامع رنگرزان

موقعيت : خيابان حيكم

سال تاسيس : قرن ۴ هجري

خطاط : محمد رضا امامي

از جمله مساجد بسيار جالب و مشهور عصر صفوی، مسجد حکيم اصفهان است که کاشيکاري های زيبا و خطوط متنوع، کار اساتيد نامدار عصر صفويه، آن را در عداد يکی از شاهکارهای معماری اسلامی قرار داده است.

اين مسجد با شکوه در محل مسجدی واقع شده که در دوران حکومت ديالمه آن را جورجير می ناميده اند و چون در انتهای بازار رنگرزان واقع بوده به جامع رنگرزان نيز معروف بوده است. امروز جز سردر اين مسجد اثری بر جای نمانده است. در نمای اين سردر اختلاف سطح ها را با نوعی اندود پر کرده بودند که پس از زدودن اندودها طرح های بسيار جالب توجهی نمودار گشته است. اين سردر نفيس و با شکوه با ۱۰۰۰ سال قدمت يکی از آثار طراز اول صدر اسلام به شمار می رود. مسجد حکيم در زمان سلطنت شاه عباس دوم صفوی ساخته شده است. علت نامگذاری اين مسجد به « حکيم » اين بوده که بانی مسجد « محمد داوود » نامی بوده که به طبابت اشتغال داشته و حکيم داوود ناميده شده است.

مورخين درباره اين شخص مي نويسند: وي طبيب شاه عباس دوم بوده كه به دلائلي مورد خشم قرار مي گيرد و از بيم جان به هندوستان مي گريزد و چون در آن ديار ترقي مي كند و برخي معالجاتش در مورد بزرگان و امرا مؤثر واقع مي شود ثروت زيادي مي اندوزد. حكيم داوود مقداري از اين ثروت را براي كسانش به اصفهان مي فرستد و از آنان مي خواهد مسجدي عالي در شهر اصفهان بنا كنند.

كتيبه سردر شمالي مسجد به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي لاجوردي است بيانگر اين مطلب است، كه خطاط اين كتيبه محمد رضا امامي خوشنويس نامدار عصر صفوي است و تاريخ آن ۱۰۷۳ هجري قمري يعني سال اتمام مسجد است. در طرفين اين سردر در دو لوحه كوچك با خط نستعليق سفيد بر زمينه لاجوردي رنگ سازنده اين سردر زيبا و نفيس به نام محمد علي بن استاد علي بيك بنا اصفهاني معرفي شده است.

بر سر در شرقي مسجد حكيم با خط نستعليق سفيد بر زمينه كاشي لاجوردي سال شروع ساختمان مسجد يعني ۱۰۶۷ هجري قمري نوشته شده است.

دو شبستان در شرق و غرب گنبد قرار گرفته كه كتيبه شبستان شرقي به تاريخ ۱۰۶۹ هجري به وسيله محمدرضا امامي نوشته شده است. اما خطاط كتيبه شبستان غربي محمد باقر شيرازي است و تاريخ آن ۱۲۵۴ هجري قمري است.

ايوان شمالي مسجد نيز حاوي كتيبه هاي بسيار زيبا است در اطراف اين ايوان آيات قرآن كريم به خط محمد رضا امامي و تاريخ ۱۰۷۱ هجري نوشته شده است.

طاق مسجد حکیم اصفهان

در طرفين اين ايوان دو حجره كوچك خود نمائي مي كنند كه بر آن ها اشعاري با خط بنائي ساده سه رگي نوشته شده است. در ايوان غربي نيز آيات قرآني با نام محمد رضا امامي و تاريخ ۱۰۷۳ هجري به چشم مي خورد. مسجد حكيم شبستان مسقف و زيبايي دارد كه در سمت مغرب واقع شده و داراي محراب بسيار نفيس و جالبي مي باشد كه كتيبه آن به خط ثلث سفيد بسيار عالي نوشته شده است. يكي از دلايل شهرت مسجد حكيم علاوه بر فرم و ساختار كلي مسجد كه آن را در عداد يكي از بهترين بناهاي مذهبي ايران در آورده است وجود خطوط بنايي در گوشه هاي اين دو اثر نفيس و كم نظير است.
توضيح اينكه ضرورت دارد كه آغاز استفاده از خط بنايي كه الهامي از خط كوفي است به عصر تيموريان باز مي گردد اما در عصر صفويه اين خط در اصفهان به كمال و اعتلاء رسيد و مراحل تكامل را پيمود و به مرتبه اي رسيد كه خطاطان و استادان از آن در اماكن متبركه و مساجد استفاده كردند.

از مجموع مطالعات انجام شده بر روي مسجد حكيم اين نكته مشخص مي گردد كه قسمت گنبد و مقصوره و شبستانهاي طرفين مسجد حكيم در دو مرحله ساخته شده است. مرحله اول همزمان با ساخت مسجد در عهد صفويه و مرحله ديگر در زمان گسترش مسجد در دوره هاي بعد از صفويه بود. با احداث خيابان اشتياق مي كنند.